William Morris, Walter Crane, Christopher Dresser jedni z ojców secesji cz. 1

Już w pierwszej połowie XIX w. działały w Anglii (bo to tu należy poszukiwać źródeł secesji) firmy produkujące przedmioty dnia codziennego, takie jak:

–  Jeffrey & Co (producent tapet),

–  Minton & Co,

– Morris, Marshall, Faulkner & Co,

– Morris & Co.

Ich producencki dorobek został zdygitalizowany i prezentowany jest obecnie na stronach Muzeum (królowej) Wiktorii i Alberta w Londynie. Możemy na nich oglądać: przedmioty, poznawać ich projektantów i dokładne daty powstania. Dzięki dokumentacji na najwyższym poziomie możemy nawet ustalić który projektant w jakich latach, pracował dla której manufaktury. Materiał bezcenny dla kogoś, kto stara się dowiedzieć, kiedy tak naprawdę zaczęły powstawać pierwsze przedmioty w stylu secesji i kto był ich autorem. Do tego należy dołożyć imponującą ilość literatury anglojęzycznej dostępnej on line.

***

Odległe podłoże secesji:

W pierwszej połowie XIX w. rewolucja przemysłowa stawała się faktem. Rodzące się fabryki zaczynały wypierać z rynku manufaktury i małe rzemieślnicze zakłady. Rodziło to niezadowolenie społeczeństwa, które zauważało wyzysk pracowników zatrudnianych przy produkcji masowej. Zaczynała się tęsknota za tym, co kiedyś, co tradycyjne, spokojne, ciche. Nic więc dziwnego, że w takim stanie rzeczy znajdywały posłuch poglądy Johna Ruskina (1819 – 1900 r.) postulującego powrót do natury i zwrócenie się w kierunku kultury średniowiecza, kiedy to postępowano zgodnie z zasadami etyki chrześcijańskiej. Tak działalność J. Ruskina opisywał anonimowy autor we stępie do jego książki pt. „Droga do sztuki” (Warszawa 1900 r., s. 6):

Był on krytykiem sztuki, a przy okazji filozofem społecznym potrafiącym pisać prawie na każdy temat. Jego dzieła dostępne są w Federacji Bibliotek Cyfrowych, można poczytać, z góry uprzedzam, szału nie będzie. Ale wróćmy do tematu. To J. Ruskin zainspirował młodych angielskich malarzy do zainteresowania się dorobkiem „wieków średnich”. Tak zrodził się kierunek w sztuce zwany prerafaelityzmem. Jak sama nazwa wskazuje, czerpał on inspirację z tego, co tworzyli artyści przed najmłodszym przedstawicielem renesansu Rafaelem Santi (1483 – 1520 r.).

Poniżej obraz prerafaelity Anglika Dantego Gabriela Rossetti pt. „Dzieciństwo Marii dziewicy” (1848 – 1849 r.). Aż trudno uwierzyć, że powstał w XIX w.

***

Z uwagi na popularność J. Ruskina w Anglii wybuchło prawdziwe mediewistyczne szaleństwo. Byli tacy, którzy starali się odwracać od tego co dotychczasowe, akademickie, kojarzone ze sztywnym dworem królowej Wiktorii. Związany z prerafaelitami William Morris wybudował sobie dom inspirowany architekturą gotyku.

Poniżej korytarz w domu W. Morrisa.

Zaczęto projektować tapety mające przypominać średniowieczne polichromie i motywy kwiatowe zaczerpnięte z obrazów, poniżej wzór z 1878 r. Waltera Crane.

Zaczęto projektować meble inspirowane sztuką średniowiecza.

Poniżej pianino inspirowane stylem romańskim.

Poniżej przykład wnętrza wystylizowanego zgodnie z ówczesną modą z około 1877 r.

***

Ale co ma to wspólnego z secesją? Ktoś zapyta. Proszę zaczekać, zaraz będzie o secesji.

***

Ci bardziej odważni nosili nawet stroje mające przypominać te średniowieczne. Poniżej portret angielskiej fotografki amatorki Juli Margaret Cameron.

Poniżej William Holman Hunt także w stylizowanym stroju.

***

Działalność malarską prerafaelitów podzielić można na dwie grupy. Pierwszą z nich stanowią obrazy, na których autorzy starali się być wierni stylistyce średniowiecza. Patrz pierwszy obraz na górze wpisu autorstwa Anglika Dantego Gabriela Rossetti. Innym razem ci sami autorzy pozwalali sobie na nowatorstwo (czytaj eksperymentowanie) stwarzając podwaliny secesji. Najlepszym tego przykładem jest poniższe dzieło tego samego autora pt. “Niebieska altana” z 1865 r., prezentowane poniżej.

***

Ogromny wpływ na rodzenie się nowego stylu zwanego secesją miała działalność związanego z prerafaelitami William Morris (1834 – 1896 r.). Bardzo szybko poświęcił się on projektowaniu sztuki użytkowej. W 1861 r. założył w tym celu spółkę o nazwie Morris, Marshall, Faulkner & Co. Przedmiotem jej działalności było projektowanie i sprzedawanie tapet, witraży, mebli, tkanin… Jednocześnie W. Morris propagował ideę wprowadzenia sztuki do produkcji przedmiotów służących dekoracji wnętrz. William Morris, podobnie jak właściciele innych manufaktur, zdawał sobie sprawę, że nie uda mu się podbić rynku, jeżeli będzie ślepo powielał wzory zaczerpnięte ze średniowiecza. Nie każdy w Anglii był takim fascynatem przeszłości, by przekształcać swoje domy w zamki, a pokoje w rycerskie sale. Potrzebny był kompromis z teraźniejszością, to jest stworzenie stylu, który czerpałby z przeszłości, ale też wykazywał się nowatorstwem – wybiegał w przyszłość. I tak oto stworzone zostały podwaliny secesji. Widać to doskonale na niektórych projektach tkanin i tapet autorstwa W. Morrisa, w których średniowieczna konwencja miesza się z elementami nowego stylu.

Poniżej projekt tkaniny z około 1878 r.

  Poniżej projekt tkaniny z 1876 r.

Poniżej kolejny projekt tkaniny z 1876 r.

Równocześnie W. Morris zaczyna tworzyć projekty już w zupełnie nowym stylu, choć zapewne nie zdaje sobie z tego sprawy. Poniżej projekt z 1876 r.

***

Ciąg dalszy w poniższym wpisie

https://www.lisak.net.pl/blog/?p=22026