Rzeszowscy Żydzi na zdjęciach Edwarda Janusza

W październiku 1997 r. Służba Ochrony Zabytków podczas rutynowych działań kontrolnych dokonała na strychu jednej z kamienic niezwykłego odkrycia. Odnalazły się szklane negatywy po dawnym zakładzie fotograficznym Edwarda Janusza. Duża ich część była poukładana w oryginalnych, tekturowych pudełkach, część znajdowała się na podłodze, pewna ilość negatywów była rozbita. Obok leżały dokumenty, butelki, kuwety – resztki wyposażenia zakładu. Wszystko zostało zabezpieczone, zbiór został wpisany do rejestru zabytków. Przez kilka następnych lat do lutego 2006 r. trwały negocjacje pomiędzy Muzeum Okręgowym w Rzeszowie, a spadkobiercami E. Janusza, którzy ostatecznie zdecydowali się na sprzedaż kolekcji. Zbiór, pośród którego znajdowało się prawie 32 tys. szklanych klisz różnych formatów wzbogacił zasoby Muzeum Okręgowego w Rzeszowie. 
W 2019 r. wydany został przez muzeum katalog zawierający 800 najciekawszych zdjęć E. Janusza. Jest on dostępny on line pod następującym adresem https://www.muzeum.rzeszow.pl/pliki/Rzeszowianie.pdf. Jest to niezmiernie wartościowa praca godna polecenia każdemu, kto interesuje się dawną fotografią, a także przeszłością naszego kraju. 

***

Nie spotkamy na co dzień na ulicach polskich miast tradycyjnych Żydów w wielkich kapeluszach, z pejsami i w chałatach, Żydówek z wygolonymi włosami w perukach (wyłączając tych przyjeżdżających na chwilę w celach turystycznych). Nie usłyszymy ich szeleszczącej mowy. Kiedyś  byli częścią naszego społeczeństwa, w zawierusze dziejów odeszli do książek do historii. I jeszcze tylko patrzą na nas z dawnych fotografii. Lubię oglądać ich zdjęcia. Tu rodzina ubrana tradycyjnie (ojciec z pejsami, matka w peruce), a tam już zasymilowana – niczym nie różniąca się od chrześcijańskich obywateli. Jest gorset, a nawet kapelusz zrobiony przez modystkę zgodnie z ostatnim krzykiem mody.

Edward Janusz otworzył swoje atelier przy ul. Sandomierskiej (dziś Grunwaldzkiej) w Rzeszowie w 1886 r. Zapraszam do oglądania.

Poniżej kliknij, aby powiększyć.

.