Co to były wystawy powszechne i światowe?

W XIX w. sposobem na pokazywanie społeczeństwu wszelkich nowości w zakresie sztuki, wzornictwa przemysłowego i techniki były wystawy powszechne oraz światowe. Były one mieszaniną dzisiejszych targów handlowych, pokazów ostatnich osiągnięć we wszelkich możliwych dziedzinach, osobliwości, a wszystko okraszone elementem reklamy. Ich otwarcie zapowiadano w gazetach, następnie zamieszczano szczegółowe relacje.

– Czy widział pan już ostatnią wystawę powszechną w Warszawie? Pytano w towarzystwie.

Wieść o takich wystawach wykraczała daleko poza granice kraju. W „Tygodniku Mód i Powieści” z 1873 roku (nr 22) zznajdujemy informacje na temat wystawy powszechnej w Wiedniu, co pozwala przyjrzeć się z bliska temu osobliwemu wydarzeniu.

Na w/w wystawie można było zobaczyć: sprzęty domowe z fabryk wiedeńskich, biżuterię niesłychanej wartości, porcelanę, lampy, świece stearynowe wiedeńskie, futra rosyjskie, obrazy, posągi, 4 obrazy Jana Matejki, płody przemysłu rolniczego i fabrycznego, chaty wiejski z różnych krajów, „dom małego dziecka”, gdzie można było obejrzeć wszystko, co było potrzebne do „racyonalnego, postępowego wychowania dzieci”. Był także Sobieski z cukru tratujący Turków (zapewne też z cukru), a dla spragnionych odpoczynku restauracje i cukiernie amerykańskie, wiedeńskie, szwajcarskie, włoskie, tureckie…, gdzie sprzedawały osoby w strojach narodowych.

Kogo bolały nogi, mógł sobie wynająć wózek ręczny i kazać popychać się z miejsca na miejsce opłaconemu chłopcu.

Mimo sporego rozmachu wystawa nie przypadła do gustu dziennikarzowi. Była niedokończona, nieuporządkowana, istne lelum polelum, jak pięknie ujął to w swoim artykule.

***

Poniżej międzynarodowa wystawa w Londynie w 1862 roku (kliknij dwukrotnie, aby powiększyć).

Poniżej ponownie wystawa w Londynie, aczkolwiek nie wiadomo, z którego roku (kliknij dwukrotnie, by powiększyć).

Poniżej wystawa, na której można było oglądać cudowne urządzenia powiększające, czyli mikroskopy.

Poniżej widok wystawy powszechnej w Londynie w 1851 r., która miała miejsce w Crystal Palace (John Absolon, ilustracja ze zbiorów Muzeum Sztuki w Nowym Jorku).

Poniżej ponownie widok tej samej wystawy. Ilustracji autorstwa Józefa Nascha ze zbiorów Royal Collection Trust (Royal Collection Trust / © Her Majesty Queen Elizabeth II 2021).

Dalej ta sama wystawa. Ilustracji autorstwa Józefa Nascha ze zbiorów Royal Collection Trust (Royal Collection Trust / © Her Majesty Queen Elizabeth II 2021).

Kliknij, aby powiększyćDalej ta sama wystawa. Ilustracja Józefa Nascha ze zbiorów Royal Collection Trust (Royal Collection Trust / © Her Majesty Queen Elizabeth II 2021).

Kliknij, aby powiększyć.

***

Poniżej katalog promujący wystawę w USA w 1876 roku. Niekiedy element handlowy podczas wystaw był dominującym, innym razem towarzyszącym. Tak czy inaczej, zawsze można było zobaczyć coś ciekawego.

Poniżej kliknij dwukrotnie, aby powiększyć.