Żeński świat zza krat

Ostatnio natrafiłam na taki oto obraz austriackiego malarza Eugene de Blaasa. Proszę się mu przyjrzeć i zgadnąć, co przedstawia (kliknij, aby powiększyć).

***

Gdy dobrze poszukamy, znajdziemy rozsiane na terenie całego kraju tzw. klasztory klauzurowe, czyli zamknięte. Miejsca owiane tajemnicą i ciszą. Żyjące w nich siostry miejsca tego nie opuszczają przez całe życie, nie jeżdżą na wakacje, nie odwiedzają rodziny, za furtę wychodzą w wyjątkowych sytuacjach takich jak choroba czy wybory. Najbardziej wymownym symbolem tego typu miejsc jest żelazna krata. To ona oddziela kaplicę sióstr od reszty kościoła i tym samym uniemożliwia kontakt ze światem zewnętrznym. To ona przedziela pomieszczenie rozmównicy na dwie części – świecką i klauzurową.

W dawnych czasach klasztory zamknięte prowadziły szkoły dla dziewcząt. Było to nie lada wyzwanie z punktu widzenia surowej reguły, bo przecież klauzura wymagała tego, by nikogo nie wpuszczać na teren należący do zgromadzenia i jednocześnie zabraniała wychodzenia siostrom poza jego mury. Z tego też powodu wymyślono coś takiego jak klauzurę w klauzurze. Przewidziano osobne miejsce dla dziewcząt z kaplicą, ogrodem i jadalnią, do którego mogła wchodzić „mistrzyni panien świeckich”, czasem mając do pomocy inną siostrę. Z drugiej strony natomiast uczennice same poddane były klauzurze, co sprawiało, że na teren szkoły nie mógł nikt wchodzić, one zaś nie mogły wychodzić na zewnątrz. Początek dnia podobny był do rozkładu zajęć nowicjuszek (początkujących zakonnic), choć nie tak surowy, to jest bez nocnego wstawania, tak dużej ilości modlitw i ze zdecydowanie większą ilością czasu na rozrywkę.

Zainteresowanych tematyką zakonów klauzurowych w dawnych czasach odsyłam do książki Małgorzaty Borkowskiej pt. „Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII i XVIII wieku”.

***

Wracając do obrazu Eugene de Blaasa przedstawia on uczennice klasztornej szkoły oglądające pokaz kukiełek. Żelazne kraty w ścianie na drugim planie nie pozostawiają wątpliwości, że szkoła prowadzona jest przez siostry klauzurowe.

***