Różne
-
Pożar Krakowa w 1850 r. (ikonografia) cz. 2.
Czytanie niniejszego wpisu proponuję zacząć od części pierwszej znajdującej się pod poniższym linkiem: https://www.lisak.net.pl/dawne_widoki_krakowa/?p=26059 Poniżej tył prezentowanego wcześniej kościoła o. Franciszkanów i pałac Wielopolskich po pożarze. *** Swoją dokumentacyjną pracę artyści wykonywali niejednokrotnie z narażeniem życia. Eleonora z Cerchów Gajzlerowa wspomina, że jej dziadek Maksymilian Cercha o mało podczas pracy nie został przygnieciony walącym się stropem w kościele o. Franciszkanów, gdy siedział na drabinie. (przypis 1) *** *** Poniżej grafika odnaleziona przeze mnie w zbiorach Austriackiej Biblioteki Narodowej (Österreichische Nationalbibliothek). Widok Krakowa od strony ul. Starowiślnej, na wprost ul. Sienna, po lewej kościół o. Dominikanów. Kliknij, aby powiększyć *** Poniżej plan Krakowa pokazujący zakres zniszczeń spowodowanych pożarem. Kliknij, aby powiększyć.…
-
Pożar Krakowa w 1850 r. – Teka Ambrożego Grabowskiego w zbiorach Archiwum Narodowego w Krakowie
Na temat pożaru Krakowa w 1850 r. napisano sporo prac, i nie ma potrzeby, by powtarzać innych autorów. Warto natomiast zwrócić uwagę, że w zbiorach Archiwum Narodowego w Krakowie znajduje się teka Ambrożego Grabowskiego pt. „Pożar Krakowa” zawierająca osobiste wspomnienia autora i dokumenty życia społecznego, które pozwalają spojrzeć na to wydarzenie od jeszcze innej strony (sygnatura 29/679/23). *** Opowieść na temat tragicznego wydarzenia z 1850 r. A. Grabowski zaczyna od wzmianki na swój własny temat. Zauważa, że w życiu przeżył dwa wielkie pożary. Pierwszy z nich miał miejsce w rodzinnym miasteczku Kętach dnia 29.06.1797 r., kiedy to ogień strawił 150 budynków w tym rodzinny dom autora. „Spłonął i dom rodziców…
-
Bale i obiady w Sukiennicach w XIX w. cz. 1
Trudno uwierzyć, że Sukiennice, w których nie było sali balowej, pełne gwaru kupujących i prowizorycznych przybudówek potrafiły być miejscem wystawnych uroczystości. Odbywało się one na długim korytarzu pomiędzy kramami mogącym pomieścić kilka tysięcy osób. Jego powierzchnia była główny argument przemawiający za organizowanie tu balów wbrew wszelkim przeciwnościom i ubogiej estetyce miejsca. Poniżej zdjęcie Ignacego Kriegera przedstawiające Sukiennice. W dziewiętnastowiecznej literaturze zauważano, że ich wygląd obraża „majestat starożytnego miasta”, że są „budą bez składu i ładu”, co było prawdą. Pojawiały się nawet głosy o konieczności ich zburzenia. Z dzisiejszego puntu widzenia, najbardziej dogodnym miejsce na organizowanie balów byłaby górna część Sukiennic, gdzie znajduje się galeria obrazów. Niestety w pierwszej połowie XIX…
-
Fotoplastykony w Krakowie
Żyją jeszcze ludzie, którzy pamiętają fotoplastykon przy ul. Szczepańskiej 5 w Krakowie. Zacznijmy jednak od początku, by wyjaśnić, jak doszło do powstania tego niecodziennego wynalazku, dającego możliwość oglądania nieruchomych scen przez wiele osób w tym samym czasie, a co najważniejsze w trójwymiarze. Poniżej fotoplastykon. W 1833 r. angielski fizyk Charles Wheatstone zaprezentował mechanizm widzenia trójwymiarowego wynikający z oglądania przez człowieka równocześnie dwóch podobnych do siebie obrazów. On też w 1838 r. jako pierwszy skonstruował służące do tego urządzenie zwane stereoskopem. (przypis 3) Poniżej przykłady fotografii stereoskopowej, która podczas oglądania przez stereoskop dawała efekt trójwymiarowości. Bywało, że zdjęcia takie były układane w serie tworzące zabawne historie, zrozumienie ich miały ułatwiać napisy.…
-
Przebudowa Sukiennic w latach 1875 – 1879
Sukiennice powstały w drugiej połowie XIII w. Początkowo miały postać dwóch rzędów budynków handlowych z szerokim przejściem pośrodku, które z czasem przekształciły się w jednolitą strukturę. Swoją nazwę wzięły od sprzedawanego tu kiedyś sukna. W XVI w. były jednym z najbardziej okazałych obiektów miasta i jego dumą. Niestety w XIX w. oblepione prowizorycznymi przybudówkami, sypiące się tu i ówdzie czasy świetności miały już za sobą. Poniżej na zdjęciach Sukiennice w XIX w. przed przebudową. Poniżej przybliżenie wcześniejszego fragmentu. Poniżej fragment zdjęcia austriackiego fotografa Andreasa Grolla z 1863 r. odnalezionego przeze mnie w zbiorach Wien Museum. Na zdjęciu strona południowa Sukiennic. W tamtym czasie Sukiennice nie licowały z wizerunkiem miasta królów…
-
Pożar Krakowa w 1850 r. (ikonografia) cz. 1.
„Dolne Młyny się palą!” – były to słowa, które padały najczęściej w niedzielę 18.07.1850 r. w Krakowie. Część mieszkańców przerywała obiad i biegła na ul. Krupniczą, by zobaczyć to niecodzienne widowisko. I zupełnie niepotrzebnie, albowiem po pół godziny ogień był już na dachu pałacu Biskupiego, niewiele później na ul. Grodzkiej. (przypis 1) Jak relacjonował dziennik „Czas”: „Panika zapanowała nie do opisania. Ludność oszalała ze strachu. Słychać było okrzyki: – ulica Gołębia w ogniu! – potem – Pałac Wielopolskich! Dom hrabiego Jabłonowskiego! Cztery kościoły zapaliły się od razu. – Wydawało się, że całe miasto stoi w ogniu.” (przypis 2) Józef Louis wspomina, że widok placu Wszystkich Świętych był przerażający, paliło się…
-
Sprowadzenie zwłok Adama Mickiewicza do Krakowa w 1890 r.
Adam Mickiewicz zmarł w 1855 r. w Stambule (Turcja). Zaangażowany w politykę zamierzał utworzyć tu polski oddział, który miał walczyć w wojnie krymskiej przeciwko Rosji. Przyczyna śmierci poety nadal pozostaje zagadką. Według jednej z wersji zmarł na cholerę, według innej w wyniku otrucia. *** Poniżej kopia maski pośmiertnej Adama Mickiewicza. *** Adam Mickiewicz został pochowany w Paryżu. Już w 1869 r. w Krakowie prezydent miasta Józef Dietl rzucił myśl sprowadzenia zwłok wieszcza do Krakowa. Tak starania te opisywał Walery Eljasz – Radzikowski. *** I oto słowo stało się ciałem, dnia 04.07.1890 r. nastąpiło uroczyste złożenie zwłok wieszcza w kryptach wawelskich. Bolesław Drobner wspomina, że przed uroczystością policja aresztowała żebraków i…
