Pozostałe zabytki
-
Bale i obiady w Sukiennicach w XIX w. cz. 2
Czytanie tekstu proponuję zacząć od części 1 znajdującej się pod poniższym linkiem: https://www.lisak.net.pl/dawne_widoki_krakowa/?p=32264 *** Wizyta Franciszka Józefa w Krakowie w 1880 r. W 1880 r. miał miejsce przyjazd cesarza Franciszka Józefa do Krakowa, co było częścią większej podróży po Galicji. Z tej okazji powstał cykl obrazów pn. „Podróż inspekcyjna cesarza Franciszka Józefa I po Galicji we wrześniu 1880 r.”, mających upamiętniać to wydarzenie. Poniżej wjazd Franciszka Józefa do Krakowa. Poniżej przywitanie mieszkańców Krakowa przez cesarza w dolnej części Sukiennic (na ostatnim planie widoczne kramy zamykane żelaznymi roletami). Uwagę przykuwa fakt, że wśród zgromadzonych dominują przedstawiciele prostego ludu, co świadczy o otwartości cesarza na wszystkich obywateli kraju niezależnie od urodzenia. Na…
-
Bale i obiady w Sukiennicach w XIX w. cz. 1
Trudno uwierzyć, że Sukiennice, w których nie było sali balowej, pełne gwaru kupujących i prowizorycznych przybudówek potrafiły być miejscem wystawnych uroczystości. Odbywało się one na długim korytarzu pomiędzy kramami mogącym pomieścić kilka tysięcy osób. Jego powierzchnia była główny argument przemawiający za organizowanie tu balów wbrew wszelkim przeciwnościom i ubogiej estetyce miejsca. Poniżej zdjęcie Ignacego Kriegera przedstawiające Sukiennice. W dziewiętnastowiecznej literaturze zauważano, że ich wygląd obraża „majestat starożytnego miasta”, że są „budą bez składu i ładu”, co było prawdą. Pojawiały się nawet głosy o konieczności ich zburzenia. Z dzisiejszego puntu widzenia, najbardziej dogodnym miejsce na organizowanie balów byłaby górna część Sukiennic, gdzie znajduje się galeria obrazów. Niestety w pierwszej połowie XIX…
-
Stary Teatr cz. 2
Czytanie niniejszego wpisu proponuję zacząć od części pierwszej znajdującej się pod poniższym adresem https://www.lisak.net.pl/dawne_widoki_krakowa/?p=25946 *** W 1881 r. w wiedeńskim Ringtheater podczas przedstawienia wybuchł pożar, zginęły 384 osoby. Wydarzenie rozeszło się szerokim echem po Europie, a wieści dotarły nawet do Polski (pisały o nim min. „Kłosy” z 1881 r.). Część ludzi udusiła się, inni spłonęli żywcem, jeszcze inni ulegali zatratowaniu. Wydarzenie to jest dla nas o tyle interesujące, że wpłynęło na wygląd omawianego Teatru Krakowskiego. W zbiorach Wien Museum zachowała się ikonografia dotycząca tego wydarzenia. Poniżej fragment. *** Tragiczne wydarzenia z Wiednia sprawiły, że postanowiono dobudować do budynku Starego Teatru schody ewakuacyjne. Było to kolejne prowizoryczne rozwiązanie, jakie zastosowano. Schody…
-
Stary Teatr cz. 1
Współczesnemu człowiekowi trudno wyobrazić sobie, jak wielkie było znaczenie teatru przed wiekami. W czasach bez internetu, radia i telewizji zapełniał kulturalną pustkę, dostarczał rozrywki i tematów do rozmów. Gazety donosiły o „próbach pamięciowych” do sztuk, a także o wydarzeniach z życia aktorów. Z ciekawością śledzono afisze, komentowano nowe sztuki i role. Ludwik Solski opisuje, że gdy pierwszy raz w życiu poszedł na przedstawienie i zajął najtańsze, stojące miejsce, był pod tak ogromnym wrażeniem, że aż stracił świadomość. „Ileż wzruszeń przeżyłem przy kasie teatralnej, ile podniecenia w oczekiwaniu na godzinę otwarcia bram gmachu. (…) Spoconymi dłońmi miętosiłem czapkę, co chwilę poprawiałem na sobie ubranie, trzewiki wydawały mi się nie dość błyszczące,…
-
Gabinet historyczny w pałacu Biskupim w Krakowie
W zbiorach Archiwum Narodowego w Krakowie odnalazłam trzy przepiękne grafiki przedstawiające wnętrza pałacu Biskupiego przy ul. Franciszkańskiej 3. Wszystkie one przedstawiają jedno pomieszczenie, a mianowicie tzw. gabinet historyczny, który swoją nazwę wziął od prezentowanych w nim scen nawiązujących do przeszłości Polski. W pierwszej połowie XIX w. biskup Jan Paweł Woronicz zamówił u Jana Danielskiego wykonanie rysunków mających dokumentować wygląd gabinetu po niedawno wykonanym remoncie (na ich podstawie doszło do powstania niniejszych grafik). Na poniższej grafice proponuję zwrócić uwagę na okno z widokiem na kopiec Kościuszki. Kliknij, aby powiększyć. Na poniższej grafice proponuję zwrócić uwagę na otwarte okno z widokiem na Wawel. *** Jak wcześniej wspominano, na trzech grafikach widzimy jedno…
-
Sukiennice cz. III
Czytanie niniejszego wpisu proponuję zacząć od części II zamieszczonej pod poniższym linkiem: https://www.lisak.net.pl/dawne_widoki_krakowa/?p=30705 *** Widok Sukiennic od strony południowo – zachodniej Na poniższym obrazie Aleksandra Gryglewskiego po lewej stronie widać wieżę ratuszową wraz z dobudowanym do niej odwachem tj. siedzibą policji (lewy dolny róg). Jak podaje W. Komorowski, w 1822 r. policja została przeniesiona na parter dawnego budynku Wielkiej Wagi, zaś w starym odwachu przy ratuszu był „skład sikawek”. (przypis 1) Następnie budynek przekazano straży pożarnej. To też tłumaczy stojące obok dawnego odwachu dwa beczkowozy na wodę (patrz fragment poniżej). Jest też piasek i jakaś przewrócona ława. Po stronie południowo – zachodniej Sukiennic znajdowały się jatki szewskie. Możemy je dokładnie…
-
Sukiennice cz. II
Czytanie niniejszego wpisu proponuję zacząć od części I. pod niniejszym linkiem: https://www.lisak.net.pl/dawne_widoki_krakowa/?p=30678 *** Widok Sukiennic od strony południowo – wschodniej i południowej: Na poniższej grafice widoczny jest z lewej strony nieistniejący budynek Wielkiej Wagi, który swoją nazwę wziął od tego, że ważono w nim towary powyżej jednego cetnara (około 50 kg), a opłaty za tą usługę stanowiły dochód miasta. Po prawej stronie dwa wejścia do Kramów Bogatych. Jak zauważył W. Komorowski, były to wejścia „od zaplecza”. Albowiem klienci nabywali towary w pasażu handlowym po drugiej stronie budynku. Bez wątpienia autor „odnowił” nieco budynki i postarał się, by miejsce to wyglądało znacznie czyściej i schludniej niż w rzeczywistości. Waldemar Komorowski podaje,…
-
Sukiennice cz. I
W 1257 r. miała miejsce lokacja Krakowa na prawie niemieckim, czyli nadanie miejscowej społeczności sprawdzonych ram prawno – organizacyjnych zaczerpniętych z prawa niemieckiego. Praktyka rozwinięta zagranicą (min. w Magdeburgu) pokazywała, że wprowadzanie przepisów kreujących lokalny samorząd, a także zapewniających czasowe zwolnienie z podatków przyciąga rzemieślników i osoby trudniące się handlem. Uregulowania lokacyjne były tak korzystne, że do polskich miast przybywali mieszkańcy nawet z Niemiec. Dzięki temu skupiska ludności zaczynały rozwijać się, to zaś przynosiło dochody władcy. Nie może więc dziwić, że i Kraków w 1257 r. doczekał się swojej lokacji. Poniżej dokument lokacji dla Krakowa wystawiony przez Bolesława Wstydliwego w 1257 r., znajdujący się w zbiorach Archiwum Narodowego w Krakowie.…
-
Przebudowa Sukiennic w latach 1875 – 1879
Sukiennice powstały w drugiej połowie XIII w. Początkowo miały postać dwóch rzędów budynków handlowych z szerokim przejściem pośrodku, które z czasem przekształciły się w jednolitą strukturę. Swoją nazwę wzięły od sprzedawanego tu kiedyś sukna. W XVI w. były jednym z najbardziej okazałych obiektów miasta i jego dumą. Niestety w XIX w. oblepione prowizorycznymi przybudówkami, sypiące się tu i ówdzie czasy świetności miały już za sobą. Poniżej na zdjęciach Sukiennice w XIX w. przed przebudową. Poniżej przybliżenie wcześniejszego fragmentu. Poniżej fragment zdjęcia austriackiego fotografa Andreasa Grolla z 1863 r. odnalezionego przeze mnie w zbiorach Wien Museum. Na zdjęciu strona południowa Sukiennic. W tamtym czasie Sukiennice nie licowały z wizerunkiem miasta królów…
-
Klasztor braci mniejszych reformatów i ul. Reformacka
Około 1860 r. wydany został „Album widoków Krakowa i jego okolic” Henryka Waltera. Znajduje się w nim bardzo ciekawa grafika przedstawiająca ulicę Reformacką wraz z kościołem św. Kazimierza Królewicza (o. reformatów). Kliknij, aby powiększyć. *** Z powyższą grafiką doskonale korespondują wspomnienia Władysława Krygowskiego, który mieszkał opodal na rogu ul. św. Marka i Sławkowskiej. Aż trudno uwierzyć, że opis ten dotyczy ulic, które dziś wchodzą w skład ścisłego centrum Krakowa. „Na trójkątnym placyku pełno było zawsze resztek siana i końskiego łajna, które zostawały po wozach jeżdżących do klasztoru z jego gospodarstwa w Bronowicach Wielkich. (…) Przez długie lata na placu przed Reformatami stały w dni targowe wozy, a przy nich odprzężone…
-
Rogatki Krakowa w XIX w.
Rogatki – kolejny relikt minionych czasów. Były one odpowiednikiem dzisiejszych urzędów kontroli granicznej i celnej, miejscem przeznaczonym do pobierania opłat od towarów wwożonych do miasta oraz za korzystanie z dróg. Nazywano to „poborem rogatkowym”. Tu też inkasowano tzw. kopytkowe od każdej sztuki bydła pędzonego lub ciągnącego. Spełniały one sporo innych funkcji w zależności od dekady i obowiązujących właśnie przepisów prawnych. W razie potrzeby sprawdzano tu paszporty. (przypis nr 1) W miejscu tym odbywało się też oglądanie wwożonych do miasta towarów żywnościowych celem oceny ich świeżości. W „Dzienniku Rozporządzeń dla Stoł. Król. Miasta Krakowa” z 1882 r. L. 3 str. 32 znaleźć możemy wykaz opłat za oglądanie żywności: Dzięki rogatkom można…
