Afisze teatralne z XVIII w. ze zbiorów Archiwum Narodowego (teka Ambrożego Grabowskiego)

Współczesnemu człowiekowi trudno wyobrazić sobie, jak wielkie było znaczenie teatru przed wiekami. W czasach bez internetu, radia i telewizji zapełniał kulturalną pustkę, dostarczał rozrywki i tematów do rozmów. Z tego też powodu władze każdego większego miasta zabiegały o posiadanie własnego teatru. A tam gdzie go nie było, z radością witano trupy, które w wakacyjnych miesiącach dawały występy gościnne (zgodnie z przyjętym zwyczajem artyści teatrów stałych latem udawali się na turnee).

***

Dzieje pierwszych przedstawień w Krakowie giną w mrokach przeszłości. Zachowały się okruchy relacji o występach dawanych to tu to tam, nie sądzę jednak, by mogły one stanowić ciekawą lekturę dla miłośników Krakowa, więc je przemilczam. Sytuacja ulega zmianie dopiero w XVIII w., kiedy to przybywa informacji, zaczynają się one konkretyzować, pojawiają się też pierwsze afisze teatralne. Jak podaje Ambroży Grabowski w swoich tekach (29/679/15 k. 95 Archiwum Narodowe):

„Mam to z ustnego starych ludzi podania, że najpierwej widowiska sceniczne przed końcem XVIII w. dawane były w gmachu dawnego ratusza krakowskiego, na teatrze urządzonym w dawnym spichrzu miejskim (…), w części, którą zwano Cło na cle, gdzie była kassa poboru podatków miejskich. (…) W 1785 już formalny teatr na piętrach pałacu Spiskiego (Rynek Główny 35 – przypis A.L.) urządzony był przez hr. Jacka Kluszewskiego starostę brzegowskiego, w którym już dawano przedstawienia sceniczne.” (przypis 1, tam też komentarz autorki)

W tece Ambrożego Grabowskiego, z której pochodzi powyższa informacja, zachowały się także afisze przedstawień teatralnych dawanych w Krakowie w XVIII w., będące pasjonującym dokumentem życia społecznego naszego miasta. Zapraszam do lektury.

Kliknij dwukrotnie, aby powiększyć.

Poniżej afisz z 1809 r. niezmiernie ciekawy, pokazujący bowiem, że w teatrze krakowskim można było oglądać nie tylko sztuki, ale także występy innych artystów np. „taneczników na drutach”. Tak naprawdę każdy, kto zapłacił, mógł produkować się na scenie.

Kliknij dwukrotnie, aby powiększyć.

Poniżej afisz z 1823 r.

***

Na marginesie należy dodać, że współcześni autorzy nie są zgodni co dat związanych z początkami teatru krakowskiego w pałacu Spiskim, w dodatku zazwyczaj nie podają źródła informacji. Niejednokrotnie też dochodzi do wskazywania daty nabycia budynku, remontu, złożenia wniosku o zezwolenie na dawanie przedstawień…, a nie samego otwarcia teatru. Z tego też powodu postanowiłam oprzeć się na informacji Ambrożego Grabowskiego (zawartej w jego tece), który urodził się w 1782 r., żył zatem w omawianych tu czasach.

***

Ikonografia pokrewna ze zbiorów British Museum w Londynie:

Poniżej grafika Richarda Newtona z 1796 r. przedstawiająca znaną francuską tancerkę baletu i śpiewaczkę operową (dwa w jednym) Mademoiselle Parisot.

Poniżej ponownie Mademoiselle Parisot.

Nie udało mi się odnaleźć biletów wstępu do krakowskiego teatru w XVIII w. Poniżej bilety ze zbiorów British Museum.

***

Dnia 01.01.1800 r. zaszły zmiany, a mianowicie doszło do otwarcia teatru w nowym budynku przy placu Szczepańskim (dziś Stary Teatr), o czym przeczytać można w kolejnym moim wpisie (kliknij).

***

Wpisy pokrewne na temat teatru w Krakowie w XIX w.:

https://www.lisak.net.pl/blog/?p=23885

https://www.lisak.net.pl/blog/?p=21368

https://www.lisak.net.pl/blog/?p=17387

https://www.lisak.net.pl/blog/?p=4903

.

.

.

Ambroży Grabowski, kiedy powstał teatr w Krakowie XVIII w. Agnieszka Lisak blog historia blog historyczny afisze teatralne XVIII w.